Nong Hàm Trong Niềng Răng: Giải Pháp Mở Rộng Không Gian Hiệu Quả
Tham vấn y khoa: Bác sĩ Chử Minh Toàn
1. Nong hàm là gì?
Nong hàm là một kỹ thuật trong chỉnh nha (niềng răng) nhằm mở rộng cung hàm, tạo thêm không gian cho răng mọc đúng vị trí, giúp cải thiện khớp cắn và hài hòa khuôn mặt. Đây là phương pháp thường được áp dụng cho trẻ em và thanh thiếu niên, khi xương hàm vẫn đang phát triển, nhưng cũng có thể thực hiện ở người trưởng thành với chỉ định phù hợp từ bác sĩ.
2. Khi nào cần nong hàm?
Nong hàm không phải ai cũng cần, nhưng là giải pháp rất quan trọng trong một số trường hợp cần mở rộng cung hàm để đảm bảo hiệu quả chỉnh nha lâu dài. Dưới đây là các tình huống thường được bác sĩ chỉ định nong hàm:
Cung hàm hẹp, răng mọc chen chúc
Khi cung hàm quá nhỏ, các răng vĩnh viễn không có đủ không gian để mọc thẳng hàng, dẫn đến tình trạng răng mọ c lệch, xoay, chen chúc hoặc chồng chéo lên nhau. Nong hàm sẽ giúp:
Mở rộng xương hàm.
Tạo thêm chỗ cho răng di chuyển về đúng vị trí.
Giảm nguy cơ phải nhổ răng vĩnh viễn để tạo khoảng trống.
Địa chỉ niềng răng uy tín Hải Phòng
Khớp cắn chéo phía sau (crossbite)
Đây là tình trạng răng hàm trên cắn lọt vào trong răng hàm dưới, thường là do hàm trên phát triển hẹp hơn bình thường. Nếu không điều trị sớm, khớp cắn chéo có thể:
Gây lệch hàm, mặt mất cân đối.
Làm mòn răng không đều.
Gây khó khăn trong ăn nhai.
Nong hàm giúp mở rộng xương hàm trên, đưa khớp cắn trở về đúng vị trí sinh lý.
Hô hàm trên do xương hàm hẹp
Trong một số trường hợp, tình trạng răng hô không chỉ do răng mà còn do xương hàm trên hẹp và phát triển sai hướng. Nong hàm sẽ giúp:
Mở rộng nền xương hàm.
Cân đối giữa hàm trên và hàm dưới.
Giảm mức độ hô rõ rệt mà không cần phẫu thuật.
Trường hợp muốn tránh nhổ răng khi niềng
Đối với các ca răng mọc lệch mức độ vừa, nong hàm là phương án thay thế hiệu quả cho nhổ răng, giúp:
Bảo tồn răng thật tối đa.
Hạn chế các biến chứng do nhổ răng.
Giữ vững cấu trúc hàm và khuôn mặt tự nhiên.
Cải thiện thẩm mỹ nụ cười và cấu trúc khuôn mặt
Nong hàm không chỉ phục vụ mục đích nha khoa mà còn có yếu tố thẩm mỹ khuôn mặt:
Mở rộng cung hàm giúp nụ cười đầy đặn, tươi tắn hơn.
Làm khuôn mặt cân đối, không bị hóp má do hàm nhỏ.
Tăng tính đối xứng giữa hai bên khuôn mặt.
3. Các loại khí cụ nong hàm phổ biến hiện nay
Trong quá trình nong hàm, bác sĩ chỉnh nha sẽ lựa chọn loại khí cụ phù hợp với độ tuổi, mức độ hẹp hàm và mục tiêu điều trị. Dưới đây là 4 loại khí cụ nong hàm phổ biến nhất hiện nay:
Khí cụ nong hàm cố định – Hyrax (Rapid Palatal Expander – RPE)
Cấu tạo:
Là khí cụ gắn cố định vào răng cối lớn hai bên hàm trên, ở giữa có một trục xoay (vít nong). Khi vặn vít, hai bên khí cụ sẽ đẩy xương hàm mở rộng dần ra.
Cách sử dụng:
Người nhà hoặc bác sĩ sẽ vặn vít theo hướng dẫn mỗi ngày (thường 1–2 lần/ngày).
Thời gian nong thường kéo dài từ 1–3 tuần tùy mức độ.
Sau đó giữ khí cụ thêm vài tháng để xương ổn định (giai đoạn duy trì).
Ưu điểm:
Tác dụng nhanh chóng và hiệu quả, mở rộng được cả phần xương hàm chứ không chỉ răng.
Phù hợp cho trẻ em từ 7–15 tuổi khi xương hàm còn đang phát triển mạnh.
Hạn chế:
Gây khó chịu nhẹ vài ngày đầu.
Cần vệ sinh kỹ quanh khí cụ để tránh tích tụ mảng bám.
Khí cụ nong hàm tháo lắp (Removable Expander)
Cấu tạo:
Là khí cụ bằng nhựa cứng và kim loại, có thể tháo ra lắp vào, thường bao gồm vít nong đặt ở giữa.
Cách sử dụng:
Đeo ít nhất 18–22 tiếng/ngày (trừ khi ăn hoặc vệ sinh).
Vặn vít theo hướng dẫn mỗi 1–2 ngày/lần.
Ưu điểm:
Tiện lợi, dễ tháo lắp để vệ sinh.
Phù hợp với trẻ nhỏ hoặc trường hợp hẹp hàm mức độ nhẹ đến trung bình.
Hạn chế:
Hiệu quả chậm hơn khí cụ cố định.
Dễ bị quên đeo, ảnh hưởng đến kết quả.
Không mở rộng được xương hàm mạnh như khí cụ cố định.
Khí cụ MARPE – Nong hàm có gắn minivis (cho người lớn)
(Mini-screw Assisted Rapid Palatal Expander)
Cấu tạo:
MARPE tương tự như Hyrax nhưng có thêm 4 trụ nhỏ (minivis) được gắn vào xương hàm. Các trụ này giúp khí cụ bám chắc vào xương, truyền lực mạnh hơn, đặc biệt cần thiết ở người lớn khi xương đã cứng chắc.
Cách sử dụng:
Vặn vít nong hàng ngày theo chỉ định bác sĩ.
Quá trình nong thường kéo dài 2–4 tuần.
Sau đó giữ khí cụ tại chỗ thêm vài tháng để xương mới ổn định.
Ưu điểm:
Phù hợp cho người trưởng thành – những đối tượng trước đây thường phải phẫu thuật mới có thể nong hàm.
Nong được cả phần xương, không chỉ di chuyển răng.
Hạn chế:
Cần bác sĩ chuyên môn cao thực hiện.
Có thể hơi khó chịu khi đặt minivis (trong vài ngày đầu).
Khí cụ Quad-Helix (nong chậm)
Cấu tạo:
Là khí cụ bằng dây kim loại dạng lò xo hình xoắn, được gắn cố định vào răng hàm trên. Khi lắp vào, lực xoắn sẽ dần dần đẩy cung hàm nở rộng ra.
Cách sử dụng:
Gắn cố định trên răng và không cần vặn vít hàng ngày.
Bác sĩ sẽ điều chỉnh lực mỗi khi tái khám.
Quá trình nong chậm và nhẹ nhàng hơn, thường từ 1–3 tháng.
Ưu điểm:
Lực nong nhẹ nhàng, ít gây khó chịu.
Phù hợp cho trẻ nhỏ, người có thể trạng nhạy cảm hoặc cần chỉnh nhẹ.
Hạn chế:
- Thời gian điều trị dài hơn các loại khác.
Không phù hợp với trường hợp cần nong mạnh hoặc xương hàm quá cứng.
👉 Tóm lại: Việc lựa chọn khí cụ nong hàm phù hợp cần dựa trên độ tuổi, tình trạng xương hàm, mức độ hẹp và mục tiêu điều trị. Bác sĩ chuyên môn sẽ là người đánh giá và chỉ định loại khí cụ phù hợp nhất để đảm bảo hiệu quả tối ưu, an toàn và lâu dài.
4. Các tai biến và rủi ro có thể gặp khi nong hàm:
Đau, căng tức hàm
Đây là triệu chứng thường gặp, nhất là trong 2–3 ngày đầu sau khi bắt đầu nong.
Nguyên nhân do xương và mô mềm bị giãn ra.
Thường tự hết sau vài ngày, có thể dùng thuốc giảm đau nhẹ theo hướng dẫn bác sĩ.
Hở khe giữa 2 răng cửa (diastema)
Khi cung hàm nở ra, hai răng cửa hàm trên có thể tách xa nhau tạo khoảng trống.
Đây là dấu hiệu nong thành công, và sẽ được đóng lại trong quá trình niềng.
Không gây hại, nhưng có thể khiến bệnh nhân lo lắng nếu không được tư vấn trước.
Chảy máu hoặc viêm nướu
Nếu vệ sinh không kỹ, mảng bám và thức ăn tích tụ quanh khí cụ có thể gây viêm nướu, chảy máu nhẹ.
Cần vệ sinh kỹ quanh khí cụ và tái khám đúng lịch.
Khó ăn nhai, nói chuyện trong thời gian đầu
Một số bệnh nhân cảm thấy vướng víu, nói ngọng nhẹ hoặc ăn uống khó khăn trong vài ngày đầu khi mới lắp khí cụ.
Cảm giác này thường giảm dần khi đã quen.
Gãy vít nong hoặc bung khí cụ
Nếu vặn vít sai cách hoặc nhai đồ cứng, khí cụ có thể bị hỏng hoặc bung ra khỏi răng.
Cần báo ngay cho bác sĩ để điều chỉnh.
Ảnh hưởng đến xoang (hiếm gặp)
Nếu lực nong quá mạnh ở người trưởng thành mà không dùng đúng khí cụ (như MARPE), có thể gây áp lực lên xoang hàm hoặc xoang mũi.
Rất hiếm, và thường chỉ xảy ra khi nong sai chỉ định.
Nong thất bại ở người trưởng thành
Sau tuổi dậy thì (từ 16–18 tuổi trở lên), xương hàm đã cứng, việc nong bằng khí cụ thông thường (Hyrax) có thể không hiệu quả hoặc gây tổn thương xương.
Lúc này bác sĩ cần chỉ định nong bằng MARPE có minivis hoặc phẫu thuật hỗ trợ (SARPE).
👉 Tóm lại: Nong hàm là một thủ thuật an toàn và rất cần thiết trong chỉnh nha hiện đại. Tai biến rất hiếm khi bạn được điều trị đúng cách và chăm sóc kỹ lưỡng. Điều quan trọng là chọn đúng bác sĩ uy tín, tay nghề cao và tuân thủ chỉ dẫn chăm sóc tại nhà.
5. Case Study: Những bệnh nhân niềng răng kết hợp nong hàm thành công tại Nha khoa Tương Lai – MIRAI DENTAL Hải Phòng
Khách hàng: Hòa Khang
